Σπήλαια

Στη θέση «Πατέλια», περί το 1 χιλ. ΒΔ της Σιτάνου, σε υψόμετρο 610 μ. διανοίγεται σε lουρασικό ασβεστόλιθο στο σπήλαιο Όξω Λατσίδι, ένα από τα μεγαλύτερα σπήλαια της Κρήτης. Αρχικά ήταν βατάμόνο 50 μ. Αργότερα μελετήθηκε στην ολότητά του από τον Ρ. Faure και χαρτογραφήθηκε από τους Ελ. Πλατάκη και Ι. Τσιφετάκη βρέθηκε δε επιμήκης γαλαρία μήκους 360 μ. Μετά την είσοδο συναντάμε αίθουσα μήκους 34 μ. και πλάτους 16 μ. και δεξιά θάλαμο 32 μ. Αριστερά σε συνολικό μήκος 330 μ. εκτείνεται η γαλαρία με πλάτος 2-8 μ. και ύψος 0,50 ώς 1,50 μ. Πρόσφατες έρευνες δίνουν στο σπήλαιο ακόμα μεγαλύτερο μήκος που φθάνει τα 1.000 μ.Οι διάφορες ροές υδάτων δίνουν την εντύπωση ότι ίσως κάποτε να ήταν η κοίτη υπόγειου ποταμού. Γενικά ο διάκοσμός του είναι πτωχός. Λέγεται ότι το συνολικό του μήκος είναι πολύ μεγαλύτερο. Στα ΝΔ του χωριού και σε μικρή απόσταση από αυτό βρέθηκε μινωική αγροικία. Στην περιοχή της Σιτάνου βρίσκεται ο εγκαταλελειμένος συνοικισμός Ζάκανθος όνομα ασφαλώς προελληνικό. Στη θέση «Βρύση», στην άκρη του χωριού, υπάρχει μιά εξαιρετικής ομορφιάς κρήνη, οθωμανικής αρχιτεκτονικής.

Αλλο ένα σημαντικό σπήλαιο της Επαρχίας είναι του Περιστερά. Βρίσκεται δυόμισι περίπου χιλιόμετρα ανατολικά από τον οικισμό Καρύδι, στη θέση Πλατύβολα και σε υψόμετρο 540. Διαθέτει πλούσιο λιθωματικό διάκοσμο και έχει συνολικό εξερευνημένο μήκος διαδρομών 170μ. Και στον Περιστερά βρέθηκαν ίχνη νεολιθικής κατοίκησης.

Καλείται και «της Συκιάς ο Σπήλιος», καθώς στην είσοδό του υπάρχει ώριμο δέντρο συκιάς. Το πραγματικό του όμως όνομα, πήρε από την ευρύτερη περιοχή όπου γινόταν εξόρυξη πέτρας.Βρίσκεται ΒΑ του οικισμού της Κάτω Ζάκρου, σε ύψος 100 μ. και έχει μήκος 310 περίπου μέτρα. Η είσοδός του είναι εντυπωσιακή και η προσπέλαση γίνεται από θάλαμο με μεγάλη κατηφορική κλίση. Εκτός από τη μεγάλη αισθητική του αξία, καθώς διαθέτει πλουσιότατο διάκοσμο είναι από τα σπουδαιότερα αρχαιολογικά σπήλαια της περιοχής, καθώς σ’ αυτό βρέθηκαν ίχνη κατοίκησης από τη νεολιθική εποχή.

Το σπήλαιο βρίσκεται 5 χλμ. μακριά από τον οικισμό Πεύκοι. 500 περίπου μέτρα από την είσοδο του σπηλαίου σταματάει ο δρόμος και από εκεί ακολουθεί πεζοπορία. Στο σπήλαιο υπάρχουν ίχνη νεολιθικής κατοίκησης.

Ο Αγιος Γεώργιος βρίσκεται σε απόσταση 14 χιλιομέτρων από την Σητεία στον δρόμο Σητείας – Ιεράπετρας. Όσοι ενδιαφέρονται για τα σπήλαια δεν πρέπει να παραλείψουν να επισκεφθούν το σπήλαιο «Μικρό Κατωφύγι» ΒΔ του χωριού σε υψόμετρο 425 μ. στην περιοχή Μαντηλιού Πλάϊ. Ηταν χώρος αρχαίας κατοίκησης και βρέθηκαν μέσα σ’ αυτό μινωϊκά όστρακα της Προμινωικής εποχής και οστά ανθρώπων και θηλαστικών. Το σπήλαιο αποτελείταιαπό μιά μικρή αίθουσα και μετά μιά κατηφορική γαλαρία μήκους περίπου 40μ. με πλούσιο διάκοσμο και λεκάνες νερού. σε μικρή απόστάση από αυτό είναι το «Μεγάλο Κατωφύγι» που ανοίγεται μέσα σε Ιουρασικό ασβεστόλιθο. Εισέρχεται κανείς από είσοδο πλάτους 3,20μ. Αποτελείται από δύο αίθουσες από τις οποίες η πρώτη έχει μήκος 24μ. και πλάτος 12μ. και η δεύτερη 42μ. μήκος και 11 μ. πλάτος. Η δεύτερη αίθουσα έχει τέσσερις θαλάμους, στον ένα υπάρχει μιά μεγάλη λίμνη νερού.